در قطعنامه‌ی دوازدهمین کنفرانس بینالمللی مهندسی رودخانه بر این نکته تاکید شد که تشدید اثرات دورههای خشکسالی نشانه‌ی برهم‌خوردن تعادل منابع و مصارف در حوضه‌های آبریز کشور است.
آیین پایانی دوازدهمین کنفرانس بینالمللی مهندسی رودخانه عصر چهارشنبه ۶ بهمن ماه ۱۴۰۰ در مجتمع بوستان اهواز و با حضور جمعی از مسئولان برگزار شد.
دکتر محمد محمودیان‌شوشتری استاد بازنشسته‌ی دانشکده‌ی مهندسی عمران و معماری دانشگاه شهید چمران اهواز قرائت این قطعنامه را برعهده داشتند.
متن قطعنامه‌ی دوازدهمین کنفرانس بینالمللی مهندسی رودخانه که چهارم تا ششم بهمن‌ماه به میزبانی دانشگاه شهید چمران اهواز و سازمان آب و برق خوزستان برگزار شد، بدین شرح است:
با سلام و درود به همه اندیشمندان و خردورزان عرصه دانش و پژوهش و با سلام و درود به روح پرفتوح حضرت امام خمینی(رحمت اله علیه) بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران و درود به ارواح طیبه شهدا و صلحا و آرزوی سلامتی و طول عمر با عزت مقام معظم رهبری، دوازدهمین کنفرانس بینالمللی مهندسی رودخانه که برای اولین بار به‌صورت مجازی با مشارکت بیش از ۴۰۰ نفر از اساتید دانشگاه، پژوهشگران، دانشجویان و متخصصان و مدیران صنعت آب کشور و ۱۱ نفر از محققین برجسته خارج کشور با مشارکت دانشگاه شهید چمران اهواز، سازمان آب و برق خوزستان، انجمن هیدرولیک ایران، انجمن مهندسی رودخانه ایران و اتحادیه انجمن‌های علوم آب از تاریخ چهارم الی ششم بهمن ماه ۱۴۰۰ در مرکز همایش‌های بینالمللی سازمان آب و برق خوزستان برگزار گردید.
در طی سه روز برگزاری کنفرانس، از تعداد ۲۱۹ مقاله واصله، تعداد ۵۰ مقاله شفاهی و ۱۳۰ مقاله به صورت پوستری، پذیرش و ارائه گردید. هم‌زمان تعداد ۷ کارگاه آموزشی و کاربردی، ۸ نشست تخصصی و ۷ سخنرانی کلیدی خارجی و ۱ سخنرانی کلیدی داخلی در زمینه مهندسی رودخانه برگزار شد. مشارکت جمع کثیری از اساتید، دانشجویان، متخصصین، مدیران و کارکنان دستگاه‌های اجرایی و مهندسی مشاور بصورت مجازی از سراسر کشور در برنامه‌های کنفرانس، تجربه جدیدی را برای برگزار کنندگان فراهم نمود تا در رویدادهای آتی از این ظرفیت گسترده بهره‌برداری بهتری صورت گیرد.
در پایان کنفرانس، شرکتکنندگان اجرای موارد ۲۷ گانه زیر را توسط سازمان‌های ذیربط مورد تاکید قرار دادند:
۱- جمع حاضر براین عقیده‌اند که سیاست‌گذاری‌های اعمال شده نادرست بر بخش منابع آب، کشور را به وضعیت بحرانی رسانده است و بارگذاری بیش از ظرفیت و نادیده گرفتن حقابه‌های محیط‌زیستی، نگرانی‌های جدی ایجاد نموده است، لذا ضرورت دارد در بخش مدیریت کلان منابع آبی کشور با محور قراردادن کاهش فشار و بهینه‌سازی مصرف بر منابع آبهای سطحی و زیرزمینی تجدید نظر جدی صورت گیرد.
۲- افزایش تواتر و تشدید اثرات دورههای خشکسالی نشان از برهم‌خوردن تعادل منابع و مصارف در حوضه‌های آبریز کشور دارد. در سال‌های اخیر در استان خوزستان با بیش از ۹۰ درصد وابستگی به منابع آبهای سطحی این موضوع نمود بیشتری یافته است.
۳- توسعه، ارتقاء کیفی و بومی‌سازی استانداردها و ضوابط فنی مرتبط با مدیریت و مهندسی رودخانه با بهره‌گیری از تجارب ملی و بینالمللی و با مشارکت متخصصین با سابقه و مجرب کشور نقش انکار‌ناپذیری در بهینه‌سازی اقتصادی طرح‌ها و اطمینان از کارایی سازه‌های رودخانه‌ای خواهد داشت.
۴- راهکار برون‌رفت از شرایط کنونی شامل بازگشت تعادل بین منابع و مصارف با رویکرد تأمین نیازهای محیط‌زیستی، سازگاری با کم آبی، همزیستی با سیلاب و ایجاد انعطاف پذیری بالا در مصارف آب کشاورزی با همراهی و مشارکت کلیه ذی نفعان و ذی مدخلان در قالب یک نقشه راه مشخص، ساز و کارهای اجرای بومی سازی شده و متناسب با شرایط حوضه های آبریز و استان های کشور می باشد.
۵- ضرورت احیاء و باز طبیعی‌سازی رودخانهها، با تاکید بر موضوعات کیفی و محیط‌زیستی و تهیه دستورالعمل های کاربردی مربوطه و توجه به مسائل محیط زیستی در برنامه های آتی مربوط به امور سازه ای و ساماندهی رودخانه ها مورد توجه قرار گیرد.
۶- تاکید بر تصویب طرح تشکیل “سازمان نظام مهندسی آب” توسط مجلس شورای اسلامی بر اساس طرح پیشنهادی اتحادیه انجمن های علوم آب به منظور مشارکت کارشناسان صنعت آب، پژوهشگران و اساتید دانشگاه های کشور.
۷- نظر به اهمیت بالای موضوعات مربوط به رودخانه ها و به طور کلی آب در کشور ضرورت دارد محور آب به عنوان ماموریت دانشگاههای مستعد کشور قرار گیرد در این راستا پیشنهاد می شود با توجه به ابرچالشی بودن مسائل و مشکلات آبی و نیز فرارشته ای بودن موضوعات مربوط به رودخانهها و منابع آبی کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نسبت به بررسی و تشکیل دانشگاه های جامع آب در سطح کشور اقدام عاجل نماید. استان خوزستان با توجه به ظرفیت‌های بالای تخصصی در زمینه آب و اینکه درصد قابل ملاحظه ای از آبهای سطحی در این استان قراردارد می تواند به عنوان پایلوت برای تشکیل دانشگاه جامع آب که در آن سایر رشته‌های دانشگاهی (نظیر دانشکده‌های فنی و مهندسی، علوم پایه، کشاورزی، علوم انسانی، حقوق ، مدیریت و…) به منظور حل چالش‌های آبی بایکدیگر فعالیت دارند، مورد نظر قرار گیرد.
۸- با توجه به ابعاد مختلف مسائل آب و بویژه رودخانه ای و لذا ماهیت میان رشته ای بودن رشته علوم و مهندسی آب دردوره کارشناسی و رشته- گرایش های آن در دوره تحصیلات تکمیلی، ضروری است تا این رشته-گرایشها به گروه برنامه ریزی میان رشته ای انتقال یابند.
۹- ضرورت تهیه شناسنامه ، احیا و ساماندهی خشکرودها و رودخانه های فصلی.
۱۰- ضرورت توجه به اندرکنش آبزیان، جریان های سطحی و زیرزمینی، رسوب و عناصر آلاینده در معیارهای طراحی سازه‌های رودخانه‌ای و ضرورت پژوهش‌های میدانی و آزمایشگاهی در این خصوص به منظور تدوین پیوست‌های زیست محیطی طرح‌های آبی.
۱۱- ضرورت انجام ارزیابی محیط زیستی طرح های لایروبی رودخانهها و مصب‌ها.
۱۲- ضرورت بازنگری مبانی طراحی سازه های هیدرولیکی در رودخانه ها با توجه به کاهش رواناب رودخانه ها و تشدید سیلاب های آنی و مخرب
۱۳- ضرورت بررسی اکوسیستم رودخانه های کشور بویژه رودخانه ها با ویژگی گردشگری سازه های تاریخی واقع در رودخانه و مصب
۱۴- با توجه به تغییر ساختار مدیریت آب کشور (مدیریت حوضه ای) و اهمیت مسائل کمی و کیفی آب، شایسته است که تفکیک اقدامات حفاظت و مهندسی آبهای سطحی و زیرزمینی از یکدیگر صورت گرفته و فرایند حفاظت از حریم و بستر رودخانه ها به صورت یکپارچه و در کل حوضه آبریز و مجزا از آبهای زیرزمینی صورت پذیرد. تجربه مثبت انجام این پروژه در حوضه آبریز زاینده رود می تواند الگوی مثبتی برای سایر حوضه های کشور باشد.
۱۵- آسیب شناسی و انجام مطالعات جامع و به روز و تدوین برنامه های تکمیلی بهره برداری و حفاظت رودخانهها و تالابها، برای ایجاد شرایط پایدار رودخانه با رعایت کلیه جوانب اجتماعی، فرهنگی، محیط زیستی، اقتصادی، مهندسی و اثرات تغییر اقلیم.
۱۶- با توجه به چالش اثرات روزافزون سیلاب در اغلب نقاط کشور، موارد مهم ذیل مورد تاکید قرار میگیرد:
*انجام عملیات آبخیز داری در حوضه های آبریز با هدف کاهش مخاطرات سیل
*استفاده از دانش و تجربه جوامع محلی در مدیریت ریسک سیل
*اجرای صحیح ضوابط حد بستر و حریم رودخانهها
*توجه جدی به فراگیری بیمه سیل
*تهیه و انتشار نقشه‌های با مقیاس مناسب پهنه‌بندی و خطرپذیری سیل
*اصلاح ضوابط سازمان نظام مهندسی ساختمان در خصوص توسعه شهری در مناطق سیل‌خیز
*بازنگری در مقررات و دستورالعملهای زیرساخت ها در مناطق مستعد سیل برای کاهش آسیب‌پذیری و ملحوظ نمودن اثرات ناشی از تغییر اقلیم
۱۷- تقویت نقش ذی‌نفعان و سازمان‌های مردم نهاد در زمینه مدیریت و حفاظت رودخانهها و تالابها
۱۸- نظارت بر تامین و تخصیص نیاز آبی محیط‌زیستی رودخانهها و تالاب‌های کشور
۱۹- از عوامل اساسی در تخریب ساختار و زیستبوم رودخانه‌های کشور، برداشت‌های بدون ضابطه و نظارت از مصالح بستر رودخانهها است که هرساله زیان‌های جبران‌ناپذیری را بر پیکره رودخانهها و زیرساخت‌ها وارد می‌کند. لذا انتظار میرود ضمن یکپارچه‌سازی مدیریت برداشت مصالح در کشور، حساسیت بیشتری در قوانین، آیین‌نامه‌ها و دستورالعملهای مرتبط برای جلوگیری از برداشت‌های بی رویه و غیرمجاز و ایجاد ضوابط سختگیرانه و بازدارنده معمول گردد.
۲۰- اجرای گرایش مهندسی رودخانه و اکوسیستم‌های آبی در مقاطع تحصیلات تکمیلی و ضرورت توجه به این رشته – گرایش به عنوان رشته -گرایش، میان رشته‌ای در شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
۲۱- ارتقاء مرکز مطالعات رسوب به مرکز تحقیقات ملی مهندسی و مدیریت رودخانه در سازمان آب و برق خوزستان
۲۲- لزوم نصب ایستگاه آب‌سنجی و رسوب و پارامتر‌های کیفی آب و رسوب در رودخانهها، مصب‌ها و تالاب‌های کشور به‌ویژه در حوضه‌های ابریز بحرانی و سیل خیز.
۲۳- ضرورت مدیریت رسوب در رودخانهها، مصب‌ها، دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور.
۲۴- دسترسی آسان عموم مردم به داده‌ها و اطلاعات هواشناسی و آب‌سنجی به‌ویژه برای دانشجویان و محققین کشور.
۲۵- توجه ویژه به دیپلماسی منطقه‌ای آب و فعال‌سازی ظرفیت‌های کشوری در استفاده صحیح از رودخانه‌های مرزی با تاکید بر حفظ نیازهای محیط‌زیستی و تدوین دستورالعملهای مورد نیاز.
۲۶- برگزاری سیزدهمین کنفرانس بین المللی مهندسی رودخانه در بهمن ماه سال ۱۴۰۳ با محوریت اصلی «دانشگاه، صنعت و مهندسی رودخانه»
۲۷- با عنایت به برگزاری مستمر کنفرانس بینالمللی مهندسی رودخانه در شهر اهواز، ضرورت دارد تا نسبت به انتخاب محل مشخص جهت دبیرخانه و تجهیز و تامین نیروی انسانی مورد نیاز آن بصورت دایمی اقدام گردد.
در پایان شرکت کنندگان مراتب تقدیر و تشکر خود را از برگزارکنندگان، حامیان، ارائه دهندگان مقالات، ارائه کنندگان کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی، داوران و به‌ویژه از دبیران محترم کل، علمی و اجرایی سمینار و کلیه عزیزانی که در برنامه‌ها شرکت نمودند، اعلام می‌دارند.
